اگه نیاز به روانشناس داشتی کلیک کن... جلسه اولت رایگانه
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در فرآیند رشد کودکان، جدایی کودک از والدین و استقلال است. این فرآیند چون در سنین ابتدایی زندگی رخ می‌دهد بسیاری از والدین را با چالش‌هایی مواجه می‌کند. مثلا والدین شاغلی که باید کودک را با پرستار تنها بگذارند. یا والدینی که با ممانعت کودک از تنها خوابیدن مواجه می‌شوند.
این فرآیند استقلال و جدایی همانگونه که برای والدین چالش‌برانگیز است، کودک را نیز دچار اضطراب می‌کند. این فرآیند لازم است به صورت درست توسط والدین مدیریت شود تا از آسیب به کودک جلوگیری شود. و البته این استقلال به موقع صورت بگیرد زیرا اگر کودک تا سنین بالاتر نتواند مهارت این جدایی و استقلال را کسب کند، در فعالیت‌های اجتماعی به ویژه در سنین مدرسه، با مشکلات جدی مواجه می‌شود.
تا وقتی که اضطراب جدایی شدید نباشد و والدین بتوانند با توصیه‌های تربیتی این فرآیند را مدیریت کنند، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. اما اگر این اضطراب بیش از حد معمول باشد و تا سنین بالاتر ادامه پیدا کند، کودک نیازمند مراجعه به روانشناس است. زیرا در این صورت اختلال اضطراب جدایی بروز می‌کند و والدین باید حتما برای درمان آن اقدام کنند.
اگه نیاز به روانشناس داشتی کلیک کن... جلسه اولت رایگانه
اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
وابستگی و ترس از دست دادن در سنین ابتدایی زندگی مخصوصا کودکان زیر دو سال طبیعی است. هرچه کودک رشد پیدا می‌کند، این وابستگی به طور طبیعی کاهش می‌یابد. اما گاهی برخی از کودکان حتی در سنین بالای 6 سال نیز دچار ترس و اضطراب جدایی هستند.
اضطراب جدایی در کودکان به ویژه در اولین جدایی طبیعی‌ست و به مرور رفع می‌شود. اما اگر این ترس و اضطراب ادامه پیدا کند، والدین باید برای درمان کودک اقدام کنند.
اگر اضطراب جدایی در کودکان به موقع درمان نشود، ممکن است حتی کودک از رفتن به مدرسه نیز امتناع کند و نتواند بدون والدین در اجتماع حاضر شود.
اختلال اضطراب جدایی در کودکان در صورت عدم درمان، ممکن است تا بزرگسالی نیز همراه کودک باقی بماند و آینده او را تحت تاثیر قرار دهد.
به طور کلی اختلال اضطراب جدایی در کودکان به ترس فرد از ترک خانه و یا جدا شدن از افراد خاص مانند والدین گفته می‌شود. این اضطراب باید با توجه به سن کودک بررسی شود، تا به عنوان یک اختلال شناخته شود.
رویکرد‌هایی که در استقلال و جدایی کودک از والدین تاثیر زیادی دارد تا حد زیادی مبتنی بر فرهنگ است. در فرهنگ غربی معمولا کودکان این استقلال را زودتر تجربه می‌کنند مثلا در زیر یک سالگی نیز شب‌ها جدا از والدین می‌خوابند. اما در برخی فرهنگ‌ها این وابستگی بیشتر است و جدایی دیرتر صورت می‌گیرد.
باید بدانید اضطراب جدایی موقت و گذراست و والدین می‌توانند با کسب آگاهی این موضوع را کنترل و مدیریت کنند.
سن بروز اضطراب جدایی طبیعی در کودک چه زمانی است؟
برای بیشتر کودکان اضطراب جدایی در سنین 10 تا 18 ماهگی رخ می‌دهد و می‌تواند تا سه سالگی هم ادامه داشته باشد. این اضطراب زمانی رخ می‌دهد که می‌خواهید کودک را برای انجام کاری با پرستار یا شخص دیگری تنها بگذارید. یا شب‌ها او را در اتاقی جدا از خود بخوابانید.
اضطراب جدایی عموما تا سن دو سالگی کودک، تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. اگر این اضطراب پس از دو سالگی بهبود نیابد و یا کودک واکنش‌های شدید و غیرطبیعی از خود بروز دهد باید نشانه‌های اختلال اضطراب را در کودک به خوبی بررسی و برای این کار به مشاور و روانشناس کودک مراجعه کرد.
نشانه‌های اختلال اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
اضطراب جدایی در کودکان دارای علائم و نشانه‌هایی است که والدین باید در صورت مشاهده آن برای تشخیص به‌موقع و درمان، به روانشناس کودک مراجعه کنند.
شناسایی علائم و نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان اهمیت بسیاری دارد. زیرا با تشخیص به‌موقع، این اختلال اضطراب درمان خواهد شد.
برخی از نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان به شرح زیر است:
- ترس از جدا ماندن از والدین
- اضطراب هنگام فکر کردن به جدایی از والدین
- ترس از خوابیدن در جایی به غیر از خانه
- بی‌قراری شدید، بی‌تابی و گریه هنگام جدایی از والدین
- دردهای فیزیکی مانند دل درد، سردرد و دردهای عضلانی
- نگرانی مداوم و ترس از دست دادن و مرگ والدین
- کابوس‌های شبانه
- تمایل شدید کودک برای خوابیدن کنار والدین
- امتناع از رفتن به مدرسه
اگه نیاز به روانشناس داشتی کلیک کن... جلسه اولت رایگانه
دلایل اضطراب جدایی در کودکان
اختلال اضطراب جدایی ممکن است به خاطر استرس و یا یک حادثه خاص در زندگی کودک به وجود بیاید. به‌‍طورکلی می‌توان عوامل ایجاد اضطراب جدایی در کودکان را به چند دسته تقسیم کرد:
استرس یا از دست دادن یکی از شخصیت‌های مهم زندگی: مانند طلاق والدین، مرگ عزیزان، از دست دادن حیوان خانگی و ..
ژنتیک و سابقه خونی: اختلالات اضطرابی ممکن است به صورت ژنتیکی به اعضای خانواده منتقل شود.
حوادث زیست محیطی: حوادثی که منجر به جدایی می‌شوند مانند قرنطینه در زمان کرونا.
شیوه فرزندپروری: یکی دیگر از دلایل اضطراب جدایی در کودکان ممکن است شیوه تربیت و فرزندپروری والدین باشد. والدین باید نحوه صحیح برخورد در هنگام جدایی را به خوبی بدانند.
در ادامه این مقاله از افق سلامت با ما همراه باشید تا شما را روش‌های درمان و توصیه‌های کاهش اضطراب جدایی در کودکان بیشتر آشنا کنیم.
درمان اختلال اضطراب بدون مراجعه به روانشناس ممکن نیست و حتی ممکن است بدون درمان کودک دچار اختلالات دیگر از جمله اختلال وسواس فکری عمل، افسردگی، اختلال اضطراب اجتماعی و... شود.
بنابراین مراجعه به روانشناس گام مهمی برای درمان اختلال اضطراب در کودکان است.
روانشناس پس از تشخیص اضطراب جدایی در کودک، علل این اضطراب را شناسایی کرده و سپس راهکار‌ها و تمرین‌‌هایی را برای درمان آن به کار می‌گیرد.
درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان به دو صورت دارو درمانی و روان‌درمانی انجام می‌شود. روان‌درمانی شامل جلسات کار درمانگر با کودک برای کاهش اضطراب است. در بسیاری از موارد هر دو روش درمانی به صورت موازی به کار گرفته می‌شود.
پزشکان در دارو‌درمانی از دارو‌های ضد اضطراب استفاده می‌کنند. اما باید بدانید این درمان به صورت موقتی است و راه‌حل طولانی مدتی برای درمان این اختلال نیست.
روش شناخت درمانی رفتاری یا CBT نوعی از روان‌درمانی است که برای از بین بردن اضطراب جدایی به کار گرفته می‌شود. در این روش کودک می‌آموزد چگونه با ترس ناشی از جدایی مواجه شود و چگونه احساساتش را مدیریت کند. همچنین والدین در این روش می‌آموزند چکونه کودک را حمایت و او را در فرآیند استقلال یاری کنند.
اگر کودک شما هم دچار اختلال اضطراب جدایی است، هر چه زودتر با مراجعه به روانشناس برای درمان این اضطراب اقدام کنید. شما می‌توانید همین حالا با مراجعه به سایت کلینیک دیجی روانشناسی جهت رزرو نوبت از روانشناسان اقدام کنید.
درمان اضطراب جدایی در کودکان در خانه
برای درمان اضطراب جدایی در کودکان علاوه بر درمان توسط روانشناس لازم است والدین نیز مواردی را به‌کار بگیرند تا به این صورت درمان کودک به‌درستی انجام شود. همراهی والدین می‌تواند در فرآیند درمان بسیار تاثیرگذار باشد. برخی از این موارد را در ادامه ذکر می‌کنیم:
- همزمان با درمان حرفه‌ای توسط روانشناس والدین می‌توانند از روانشناس اطلاعات درستی را درباره اختلال اضطراب جدایی کودک خود دریافت کنند. تا بتوانند کودک خود را درک و او را در مسیری بهبودی یاری کنند.
- سعی کنید جلسات درمانی را به صورت مستمر ادامه دهید. بین جلسات وقفه نیندازید تا کودک به خوبی با این شرایط سازگار شود و درمان اثربخش باشد.
- شما باید عوامل ایجاد و تحریک اضطراب در کودکتان را شناسایی کنید. راهکارهایی را که توسط درمانگر ارائه می‌شود تمرین و در مواقع نیاز اعمال کنید.
- به کودک اطمینان دهید که نگرانی او موقتی و قابل بهبودی است و او را تشویق کنید.
- به احساسات کودک خود گوش کنید؛ ولی از نصیحت کردن بپرهیزید.
- به کودک کمک کنید تا احساس امنیت بیشتری داشته باشد.
- اضطراب خود را کنترل کنید. در چنین مواردی والدین ممکن است به دلیل نگرانی برای فرزندشان آشفته و مضطرب شوند، اما باید توجه کرد که کنترل این اضطراب و عدم انتقال آن به کودک می‌تواند گام موثری در فرآیند درمان باشد.
- یکی از موارد مهم و قابل توجه در درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان، همراهی والدین است. بخش مهمی از درمان اضطراب جدایی در کودکان بر عهده والدین است. والدین علاوه بر مراجعه به‌موقع به روانشناس و قرار دادن کودک در فرآیند درمان باید در تمام مراحل کودک را یاری کنند. زیرا کودکان در سنین پایین نیازمند حمایت و همراهی والدین هستند. اگر والدین، کودک را در طی فرآیند درمان همراهی نکنند، درمان بی‌فایده خواهد بود یا اثربخشی لازم را ندارد.
- بنابراین درمان اضطراب جدایی در کودکان نیازمند صبر و بردباری والدین است. والدین باید با آرامش و صبوری پا‌به‌پای کودک، تمرین‌ها را انجام داده و او را در این راه همراهی کنند.
- حضور مداوم و ارتباط مداوم با روانشناس و مشاور والدین را در انجام این مهم یاری می‌کند.
توصیه‌هایی برای کاهش اضطراب جدایی در کودکان عادی
گاهی کودک دارای علائم اختلال اضطراب جدایی نیست و یا به تشخیص روانشناس کودک، دچار اختلال نیست و صرفا در مرحله رشد و پذیرش فرآیند جدایی است. می‌توانید به راحتی کودک خود را در این فرآیند یاری کرده و از ایجاد اضطراب جدایی در کودک جلوگیری کنید.
برای این کار بهتر است به توصیه‌های زیر عمل کنید:
- از تماشای فیلم و یا برنامه‌های خشن در حضور فرزند خود، خودداری کنید.
- گاهی جدایی را با فرزند خود تمرین کنید. مثلا برای مدت زمان کوتاهی او را به خانه مادربزرگش ببرید. (توجه داشته باشید که در این مسیر زیاده‌روی نکنید یا به‌زور متوصل نشوید. هر چیزی را در حد تعادل آن به‌کار بگیرید.)
- حتما سر قول خود بمانید و در زمانی که قرار گذاشتید بازگردید.
- از کودک بخواهید اسباب بازی و یا عروسک مورد علاقه‌اش را در زمانی که کنار او حضور ندارید، همراه خود داشته باشد.
- می‌توانید از پرستار کودک برای این تمرین کمک بگیرید.
- کودک را برای انجام کارها و یا همراهی او برای جدا شدن از شما تشویق کنید.
- کودک را در برای حضور در فعالیت‌های اجتماعی و حضور در گروه‌های دوستی تشویق کنید.
- زمان جدایی از کودک را کم‌کم و به‌مرور زمان افزایش دهید.
- همیشه از کودک خداحافظی کوتاه کنید، به او توضیح دهید کجا می‌روید و چه زمانی باز می‌گردید.
- عادی رفتار کنید و جلوی کودک احساساتی نشوید.
اگه نیاز به روانشناس داشتی کلیک کن... جلسه اولت رایگانه
سخن آخر
ترس از جدایی یکی از فرآیند‌های رشد در کودکان است. همه کودکان در سنین پایین به ویژه قبل از دوسالگی ترس از جدایی والدین یا خانه را تجربه می‌کنند. این ترس از جدایی با رشد کودک به طور طبیعی از بین می‌روند. اما اگر این اضطراب شدیدتر از حد معمول باشد، کودک را دچار کابوس، بی‌قراری و نگرانی و ترس شدید از دست دادن می‌کند.
عدم درمان اختلال اضطراب جدایی در کودکان، ممکن است باعث ایجاد اختلالات دیگر شود. امکان دارد این اضطراب جدایی در سنین بزرگسالی نیز با کودک همراه باشد و زندگی اجتماعی او را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین والدین باید با تشخیص به‌موقع و مناسب، این اختلال در کودک خود، هرچه سریعتر فرآیند درمان را آغاز کنند. اختلال اضطراب جدایی مانند هر اختلال روانشناختی دیگری اگر در سنین پایین و به موقع شناسایی شود، به‌راحتی قابل درمان خواهد بود. اما اگر این درمان به موقع صورت نگیرد، آسیب‌های جدی به فرد وارد می‌کند که در بزرگسالی نیز به راحتی قابل حل نخواهند بود.